Wojna nie ma w sobie nic z kobiety...

SwiatłanaAleksijewicz dostała literacką nagrodę Nobla! 

Swietłana Aleksijewicz Foto: PAP/EPA/TATYANA ZENKOVICH

Przeważnie jest tak: w październiku komitet przyznaje nagrodę autorowi/autorce X. Często to nazwisko słyszę po raz pierwszy. Czasem już znam autora z nazwiska, ale nie jego/jej książki. Staram się więc jakąś przeczytać. Idę do biblioteki. Przeważnie książki noblisty w bibliotece już są, ale na podobny pomysł wpadło więcej osób. Można się tylko zapisać w kolejkę. Z reguły jestem dwudziesta któraś i na książkę muszę poczekać rok. Piszę więc list do Świętego Mikołaja i proszę o książkę pod choinkę. I zawsze dostaję J

Potem poświąteczne wieczory spędzam z lekturą. Tak było z Imre Kertész, Doris Lessing, Alice Munro. Wstyd przyznać, ale po wiersze Szymborskiej sięgnęłam też dopiero, gdy dostała Nobla. Często po lekturze pierwszej książki zakochuję się w autorze/autorce. I czytam kolejne. Ale nie zawsze. Czasem męczę książkę i oddycham z ulgą, gdy się skończy. I po następną już nie sięgam.

W tym roku jest inaczej. Chyba po raz pierwszy dobrze znam książki laureatki Nagrody Nobla. Pierwszą – Wojna nie ma w sobie nic z kobiety – przeczytałam kilka lat temu. I do dziś nie mogę o tej książce zapomnieć.

II wojnę światową wszyscy dobrze znamy. Wychowaliśmy się na opowieściach o wojnie. Na filmach typu „Czterej pancerni i pies”, czy „Jak rozpętałem drugą wojnę światową”. Także opowieści rodzinne często dotyczą wojennych wspomnień dziadków, które są przekazywane są z pokolenia na pokolenie.

W przekazach przeważnie źli Niemcy napadli na dobrych Polaków. Ci dzielnie walczyli. Cały naród zjednoczony, współpracujący – przeciw jednemu wrogowi. Wiem, wiem, trochę upraszczam. Ale przyznajcie, że dominujący przekaz dotyczy bitew, potyczek, strat i bohaterstwa. Dużo rzadziej dnia codziennego.

Książka Aleksijewicz pokazała mi wojnę z zupełnie innej strony, oczami kobiet. Były w czasie wojny sanitariuszkami, ale też strzelcami wyborowymi czy saperkami. Nie miały żadnej taryfy ulgowej. Robiły to samo, co mężczyźni. Bo trudno uznać, że gdy drobna sanitariuszka musi znosić z pola walki, spod ostrzału, rannych kolegów, z których każdy waży dużo więcej od niej, to jest to czynność łatwiejsza i bezpieczniejsza! .Ale opowiadały też o tym, jak marzyły. Jedna o czystej bieliźnie. Inna o pantofelkach, które zapamiętała sprzed wojny. I o kąpieli w ciepłej wodzie. I jeszcze o pomalowaniu ust szminką i zakręceniu loków. I jak nawet w męskich mundurach i kalesonach (damskich wersji ubrań nie przewidziano) walczyły o swoją kobiecość. Jakie to było dla nich ważne!

A po wojnie… Bohaterki książki Aleksijewicz myślały, że najgorsze już za nimi. Ale wojna nie dała o sobie zapomnieć. Inni nie dalia. Bo żołnierki były upokarzane, uważane za łatwe (przecież tyle czasu obcowały z obcymi mężczyznami, nie mogły się dobrze prowadzić), izolowane.

Mężczyźni dostali medale i zostali bohaterami narodowymi. Kobiety otrzymały łatkę frontowych dziwek, i żeby dalej funkcjonować w społeczeństwie musiały zapomnieć i zataić część swojej historii. Taka dziejowa sprawiedliwość!. 

Książka odpowiedziała mi na wiele pytań, które zawsze chciałam zadać (także dziadkom), ale się wstydziłam. Bo to dalej jest temat tabu.  I pokazała jeszcze straszniejsze oblicze wojny.

Tej książki nie da się przeczytać na raz. Wzbudza zbyt dużo emocji. Ale i zapada na długo w pamięć. Więc gdy ktoś na facebooku pyta, czy warto sięgać po tę książkę, odpowiedź jest tylko jedna. Oj WARTO. Zdecydowanie warto. 

                                                                                    ***

                                                                Opis książki z empik.com:

"Wojna nie ma w sobie nic z kobiety" była gotowa już w 1983 roku. Dwa lata przeleżała w wydawnictwie. Autorkę oskarżono o "pacyfizm, naturalizm oraz podważanie heroicznego obrazu kobiety radzieckiej". W okresie pieriestrojki książka prawie jednocześnie ukazywała się w odcinkach w czasopiśmie "Oktiabr" i "Roman-gazietie" oraz została wydana w dwóch wydawnictwach: "Mastackaja Litieratura" oraz "Sowietskij Pisatiel". Łączny nakład wyniósł prawie dwa miliony egzemplarzy.
Na podstawie książki powstał cykl filmów dokumentalnych, wyróżniony m.in. Srebrnym Gołębiem na Festiwalu Filmów Dokumentalnych i Animowanych w Lipsku. Jegor Letow, założyciel i wokalista legendarnego rosyjskiego zespołu punk rockowego "Grażdanskaja Oborona", napisał piosenkę zainspirowaną książką Aleksijewicz.

Wydawnictwo:	Wydawnictwo Czarne
Data premiery:	2010-11-03
Ilość stron: 352